www.DrFree-Health.com همگام با بهداشت تغذیه جامعه
کادمیوم به طور معمول به همراه فلزاتی نظیر روی، مس و سرب در سنگ های معدنی یافت می شود و فعالیت آتشفشانی از دلایل طبیعی افزایش سطوح کادمیوم در محیط است. کادمیوم به طور وسیعی در فرآیندهای صنعتی به عنوان یک عامل ضد زنگ، تثبیت کننده در محصولات PVC، رنگدانه رنگ، جاذب نوترون در نیروگاه های هسته ای و نیز در ساخت باتری های نیکل-کادمیوم به کار می رود. با این وجود، کودهای شیمیایی فسفاته مهمترین بار مصرفی کادمیوم هستند. اگرچه برخی از محصولات حاوی کادمیوم قابل بازیافت می باشند اما بخش عمده آلودگی کادمیوم در نتیجه سوزاندن زباله آلوده به کادمیوم و آزادسازی آن در محیط است که موجب افزایش غلظت کادمیوم در خاک کشاورزی می گردد.
جذب كادميوم در بدن انسان از سه مسير انجام مي شود : لوله گوارش، تنفس، جذب پوستی
سیستم گوارشی
جذب کادمیوم در لوله گوارش انسان در حدود 5 درصد از مقدار کادمیوم مصرفی است و به میزان دقیق دریافت و ترکیب مواد مغذی موجود در غذا وابسته است. به طور کلی 95% از دریافت کادمیوم از طریق مواد غذایی و نوشیدنی ها صورت می گیرد. عوامل مختلفی نظیر استعمال سیگار، کمبود دریافت ویتامین D، کلسیم، روی، آهن و مس موجب افزایش دریافت و جذب کادمیوم می شوند.
سیستم تنفسی
مهمترین منشاء مسمومیت تنفسی با کادمیوم از طریق استعمال سیگار است. ریه انسان 60-40 درصد از کادمیوم تنباکو را جذب می کند. سطوح کادمیوم خون افراد سیگاری به طور معمول 5-4 برابر افراد غیرسیگاری است.
جذب پوستی
مطالعات نشان می دهند که سلول های پوست انسان می توانند در حدود 10% از کادمیوم موجود در خاک و آب آلوده را جذب کنند. جذب پوستی کادمیوم می تواند غلظت کادمیوم تجمع یافته در بافت کبد، کلیه ها و خون را افزایش دهد.
عوارض مسمومیت با کادمیوم
_آسیب کلیوی
مهمترین آسیب ناشی از تماس طولانی مدت با کادمیوم، آسیب کلیه هاست. کادمیوم جذب شده از طریق جریان خون به سلول های کلیوی می رسد و در آن ها تجمع می یابد. مقدار کادمیوم سلول های کلیوی در طول مدت عمر انسان افزایش می یابد. افزایش بار کادمیوم در کلیه ها موجب افزایش دفع کلسیم و افزایش خطر تشکیل سنگ های کلیوی می گردد.
_آسیب سیستم تولید مثلی
چنین به نظر می رسد که کادمیوم در مسیر تولید استروئیدهای تخمدانی مداخله می کند. مهمترین تاثیر آن بر تولید پروژسترون و تستوسترون است. در حالی که مقدار کم کادمیوم موجب تحریک تولید پروژسترون تخمدانی می شود، سطوح بالای آن مهار کننده این مسیر است. تماس مادر باردار با کادمیوم با وزن كم هنگام تولد و افزایش سقط خود به خودی ارتباط دارد.
_آسیب استخوان ها
تماس با کادمیوم با بروز یک بیماری استخوانی به نام “Itai-Itai” در ارتباط است. علائم این بیماری به صورت کاهش معدنی شدن استخوان، افزایش شکستگی های استخوانی، افزایش بروز پوکی استخوان و دردهای استخوانی نمایان می شود. وقوع اپیدمی این بیماری در دهه 1940 در ژاپن دیده شد که در نتیجه مصرف برنج رشد یافته در مزارع آبیاری شده با آب آلوده به کادمیوم بود. اکثر افراد مبتلا به این بیماری زنان یائسه بودند که علائم پوکی استخوان در آن ها با مسمومیت به کادمیوم تشدید شد.
مطالعات پیشین نشان می دهند که حتی کوچکترین تماس محیطی با کادمیوم موجب کاهش تراکم استخوان های اسکلتی می شود. چنین به نظر می رسد که اثر مستقیم کادمیوم بر عملکرد سلول های استخوانی از طریق آسیب عملکرد کلیوی است. کادمیوم و سرب تجمع یافته در سلول های کلیوی با مسیر تولید ویتامین D فعال مداخله می کنند. با کاهش سطوح ویتامین D، جذب کلسیم از لوله گوارش کاهش و دفع کلسیم در کلیه ها افزایش می یابد که این امر به برداشت کلسیم استخوانی برای تامین سطوح مناسب کلسیم در خون منتهی می گردد.
_سرطان زایی
مطالعات حیوانی و انسانی نشان می دهند که مصرف مداوم کادمیوم با سرطان پروستات و تومورهای بینابینی بیضه در ارتباط است. علاوه بر این، ارتباط کادمیوم با سرطان کلیه در انسان به اثبات رسیده است. تماس با کادمیوم همچنین با افزایش خطر سرطان ریه، سینه و پانکراس ارتباط دارد. بر این اساس، آژانس بین المللی تحقیقات سرطان کادمیوم را در گروه اول مواد سرطان زا طبقه بندی نمود.
کادمیوم در بسیاری از زمینه های سلامت نقش دارد. تحقیقات اخیر نشان می دهند که تماس با کادمیوم در سطوحی که ایمن به نظر می رسد عملکرد شناختی مغز را مختل می کند.
راه چاره چیست؟
زیست دسترسی کادمیوم از مواد غذایی حیوانی بیشتر از منابع غذایی گیاهی است. در گیاهان ترکیباتی وجود دارد که از جذب کادمیوم جلوگیری می کند. به طور مثال زمانی که مقداری کلم را به خوراک گوشت بیافزایید اثرات سمیت کادمیوم ناشی از مصرف گوشت کاهش خواهد یافت. محققان به این نتیجه رسیده اند که اگرچه رژیم غذایی گیاهخواری محتوای سرب و کادمیوم بیشتری در مقایسه با رژیم همه چیزخواری دارد، اما ترکیباتی نظیر فیبر و فیتات موجود در گیاهان از جذب این مواد در بدن جلوگیری می کنند. مصرف غلات کامل تا 3 ساعت پیش از دریافت مواد غذایی حاوی سرب می تواند تا 90% از جذب آن جلوگیری کند.
از آنجایی که سطوح کادمیوم موجود در گیاهان به میزان کادمیوم خاک کشاورزی وابسته است، گیاهخوارانی که در مناطق آلوده به کادمیوم زندگی می کنند بیشترین دریافت کادمیوم را خواهند داشت. اگرچه آنتی اکسیدان های موجود در گیاهان می توانند تا حدی با اثرات مضر رادیکال های آزاد ناشی از مصرف گیاهان آلوده به کادمیوم مقابله کنند اما توصیه می شود تا حد امکان از مصرف گیاهان آلوده و در کنار آن استعمال سیگار و مصرف زیاد گوشت احشاء و غذاهای دریایی پرهیز شود.
منابع : Journal of Occupational Medicine and Toxicology – NutritionFacts.org
