www.DrFree-Health.com همگام با بهداشت تغذیه جامعه
مواد غذايي نه تنها مواد مغذي ضروري براي حيات را فراهم مي آورند، بلكه ساير تركيبات زيستي فعال براي ارتقاء سلامت و پيشگيري از بيماري ها را نيز مهيا مي كنند. مطالعات اپيدميولوژيك به طور پيوسته نشان داده اند كه رژيم غذايي نقش حياتي در پيشگيري از بيماري هاي مزمن دارد. مصرف ميوه ها، سبزيجات و حبوبات با كاهش خطر بيماري قلبي، سرطان، ديابت، آلزايمر، آب مرواريد و كاهش عملكرد مرتبط با سن ارتباط قوي دارد. تخمين زده مي شود كه يك سوم از مرگ هاي ناشي از سرطان در ايالات متحده آمريكا از طريق اصلاح مناسب رژيم غذايي قابل پيشگيري است. مواد غذايي گياهي نظير ميوه ها و سبزيجات و غلات كامل حاوي مقادير قابل توجهي از تركيبات زيستي فعال به نام فيتوكميكال ها هستند كه بر فوايد سلامت مصرف مواد غذايي گياهي مي افزايند.
فيتوكميكال ها-تركيبات گياهي غيرمغذي فعال كه در ميوه ها، سبزيجات، غلات و ساير منابع غذايي گياهي وجود دارند- با كاهش خطر بيماري هاي مزمن عمده ارتباط دارند. تاكنون بيش از 5 هزار نوع فيتوكميكال شناخته شده است و درصد بالايي ناشناخته باقي مانده اند.
سلول هاي بدن انسان و ساير ارگانيسم ها به طور پيوسته با عوامل اكسيد كننده متعددي در تماس هستند كه برخي از آن ها براي حيات ضروري مي باشند. اين عوامل ممكن است در هوا، غذا يا آب باشند و يا در نتيجه فعاليت هاي متابوليكي درون سلولي توليد شوند. نكته اصلي حفظ تعادل عوامل اكسيداني و آنتي اكسيداني است تا شرايط فيزيولوژيكي مطلوب بدن حفظ شود. استرس اكسيداتيو موجب آسيب اكسيداني درشت موللول ها نظير پروتئين، DNA و ليپيدها مي شود و با افزايش خطر سرطان و بيماري قلبي عروقي ارتباط دارد.
شواهدي وجود دارند كه نشان مي دهند مصرف مواد غذايي غني از فيتوكميكال ها موجب كاهش خطر بيماري قلبي عروقي مي شوند. در يك مطالعه متاآناليز مشخص شد كه افزايش دريافت ميوه و سبزي از كمتر از 3 واحد تا بيشتر از 5 واحد در روز با 17% كاهش خطر بيماري قلبي در ارتباط است. همچنين با افزايش هر واحد ميوه و سبزي به رژيم غذايي خطر بيماري قلبي تا 4% كاهش مي يابد. زماني كه مطالعات براي تعيين ارتباط پلي فنول هاي خاص و خطر بيماري قلبي تلاش مي كنند، نتايج محدود مي شود اما به طور كلي بيشتر مطالعات به مصرف ميوه ها و سبزي هاي متنوع توصيه مي كنند. پلي فنول هاي سويا، كاكائو، چاي سبز و سياه به طور وسيعي مطالعه شده اند و مصرف هريك با كاهش خطر بيماري قلبي در ارتباط است. فوايد بسياري براي محتواي فيتوكميكال هاي اين مواد غذايي و نوشيدني ها گزارش شده است: كاهش فشار خون، كاهش التهاب، افزايش HDLكلسترول و كاهش اكسيداسيون LDL، انبساط عروق خوني و كاهش تشكيل لخته خون. مصرف شكلات از طريق انبساط عروقي باعث بهبود عملكرد عروق مي شود و اين اثر در ميان افراد بالاي 50 سال بيشتر است.
يك مطالعه متاآناليز و يك آزمون بررسي مطالعات كوهورت آينده نگر و مطالعات تصادفي كنترل شده نشان دادند كه به طور ميانگين مصرف 5/2 تا 5 واحد از غلات كامل در مقايسه با مصرف كمتر از 2 واحد در روز با 21% كاهش خطر بيماري قلبي در ارتباط است. فيتوكميكال هايي نظير آنتوسيانين ها، فيتواسترول ها، اسيدهاي فنوليك، ليگنان ها و كاروتنوئيدهاي موجود در گندم، چاودار، جو دوسر، برنج و ساير غلات داراي اثرات حمايتي از قلب هستند.
مصرف غلات غني از فيتوكميكال ها با كاهش فشار خون در ارتباط است. مصرف روزانه 4 واحد يا بيشتر از غلات كامل با 23% كاهش خطر فشار خون بالا در ارتباط است. هرچه مصرف غلات كامل بيشتر باشد، فشار خون كاهش بيشتري خواهد داشت.
منابع: Todays Dietitians – The American Journal of Clinical Nutrition
