www.DrFree-Health.com همگام با بهداشت تغذیه جامعه
برخی از اهالی شبه علم از نام «طب سنتی» سوءاستفاده رندانه می کنند: طوری جلوه می دهند که انگار دو نوع طب وجود دارد: طب مدرن و طب سنتی. و گویی که هرکدام از این دو نوع طب، مبانی، اصول و نظریه ها و روش های خود را دارند و برخی بیماری ها را این بهتر درمان می کند و برخی دیگر را آن!
این ادعا به کلی نادرست است. واقعیت این است که تنها یک طب و پزشکی معتبر وجود دارد که به کار بستن آن از نظر اخلاقی روا و مجاز است: طب مبتنی بر شواهد (Evidence-Based Medicine) که البته محصول دوران مدرن است.
در اینجا چند مثال می زنیم:
آیا می توان دو جور «جغرافی» را تصور کرد؟ جغرافی مدرن یعنی نقشه ها و دانشی که محصول ماهواره ها و GPS و علم و فن آوری جدید است و جغرافی سنتی یعنی جغرافی مبتنی بر نقشه های قدیمی که در موزه ها موجودند. آیا کسی می تواند در کنار دانشکده جغرافی مدرن یک دانشکده جغرافی سنتی تاسیس کند و در آن به جای فن آوری جدید از نقشه ها کتاب های جغرافی سنتی استفاده کند و انسان ها، ماشین ها، شرکت های هواپیمایی و کشتیرانی هم اختیار داشته باشند که برای انتخاب مسیر خود یکی از دو روش فوق را انتخاب کنند؟
آیا می توان دو جور «ستاره شناسی» تصور کرد و دو جور دانشکده تاسیس کرد که در یکی علم ستاره شناسی مدرن درس داده شود و در دیگری گفته شود زمین صاف است و روی شاخ گاو است و گاو روی ماهی است و بالای سر ما هفت طبقه آسمان است و … ؟ و آن وقت به صنایع فضاپیمایی گفت که می توانید در محاسبات خود از علم ستاره شناسی سنتی استفاده کنید که دانشمندان بزرگی مانند بطلمیوس آن را پدید آورده اند.
آیا می توان دو جور «شیمی» تصور کرد؟ شیمی مدرن و شیمی سنتی که عالم را متشکل از چهار عنصر غیرقابل تجزیه باد، آب، خاک و آتش می داند؟ و عده ای را به دانشکده شیمی سنتی فرستاد تا محصولاتی را بر اساس علم کیمیای سنتی تهیه کنند؟
در تمامی فرض ها فوق خواننده دانا با لبخند خواهد گفت: نه! ما یک علم معتبر و به روز داریم. شیمی و ستاره شناسی و جغرافیای سنتی تنها به «تاریخ علم» تعلق دارند.
حال سوالی مطرح می شود: آیا جغرافی، ستاره شناسی و شیمی سنتی یکسره نادرست بوده اند و هیچ فایده ای نداشت؟ پاسخ منفی است. آن علوم بخش های درستی هم داشتند که علم مدرن آن را پذیرفته و در خود جای داده است. البته آن علوم در زمان خود فایده هایی هم داشتند. راه و چاه را نشان می دادند و حتی خسوف و کسوف را پیش بینی می کردند. اما هرگز با فایده ها و دقت و صحت علم مدرن قابل مقایسه نیستند.
همین معنا در مورد «پزشکی» هم صادق است. ما یک پزشکی معتبر داریم و تنها همین پزشکی است که اخلاقا حق استفاده و تجویز آن را داریم: پزشکی مبتنی بر شواهد. آنچه که تحت عنوان طب سنتی خوانده می شود بخشی از تاریخ پزشکی است که البته در زمان خود جالب توجه بوده است و برخی بیماران را درمان می کرده است و البته سرشار از تئوری های نادرست هم بوده است. مثلا فیزیولوژی و آناتومی سرشار از اشکالی که گردش خون را هنوز کشف نکرده است و رگ ها را جای عبور هوا می داند و قلب را سه بطن و جگر را محل بخشی از عواطف و مغز را جای خنک شدن خون به شمار می آورد. همچنین تئوری چهار مزاجی که بر شیمی چهار عنصری مبتنی است و همانند همان شیمی و همانند هیات بطلیموسی سال هاست که منسوخ شده به تاریخ طب پیوسته است. البته برخی داروها و روش های درمانی سنتی را می توان از محک آزمون گذراند و وارد طب مدرن کرد. اما در این صورت جزئی از طب مدرن محسوب خواهد شد.
درست است که برخی با مراجعه به طب سنتی به درست یا غالبا به غلط و در اثر تلقین یا اثر دارونما یا سیر طبیعی بیماری احساس می کنند که حالشان بهتر شده است، اما این هرگز با دستاوردهای طب مدرن که به جای روایت های شخصی و تاثیرپذیر، مبتنی بر تجربه روشن و علمی است قابل مقایسه نیست. بنابراین قائل بودن به دوگانه پزشکی مدرن و سنتی یک خطای جدی است.
ما تنها یک علم پزشکی داریم که معتبر است و اخلاقا باید برای بیماران مورد استفاده قرار دهیم و البته در کنارش تاریخ علم را داریم که قابل مطالعه است ولی نه لزوما قابل کاربرد، اما برخی از اجزای آن هنوز معتبرند و به همین علت وارد طب مدرن شده اند.
و همین طور انواع شبه علم را داریم که سعی می کنند با تظاهر به علمی بودن، مردم و بیماران را به سوی خود جذب کنند. این شبه علم ها به علت مبتنی بودن بر مبانی نظری نادرست و استفاده از روش های گاه خطرناک و غالبا بی فایده منسوخ شده اند و استفاده از آن ها برای بیماران یا دلالت بیماران به سوی استفاده از آن ها غیراخلاقی است.
منبع: نشریه سراسری نظام پزشکی جمهوری اسلامی ایران
