یک روش جدید پزشکی شاید نیاز به انسولین تزریقی را از بین ببرد. این روش که در موش نتیجه مثبت داشته عبارت است از کاشت کپسول حاوی سلولهای مهندسی شده در زیر پوست که قادر است در موارد نیاز مقدار کافی انسولین را آزاد کند.
درمان سلولی دیابت به باوردانشمندان میتواند جایگزین تزریق انسولین شود. در این روش کپسول حاوی سلولهای مهندسی ژنتیک شده در زیر پوست کاشته میشود و هنگام نیاز مقدار لازم انسولین را آزاد میکند. اعمال این روش درمانی در موشهای دیابتی نشان داد که قند خون موش مورد آزمایش به مدت چندین هفته در سطح طبیعی قرار داشته است. دانشمندان امیدوارند که طی دو سال آینده بتوانند مجوزهای لازم جهت انجام این روش روی انسان را کسب کنند. در صورت موفقیت، این روش جایگزین تزریق انسولین در بیماران مبتلا به دیابت 1 و 2 خواهد شد.
مارتین فاسانگر، پژوهشگر ارشد این تحقیقات در دانشگاه بازل سوئیس، اظهار میکند که تا سال 2040، ده درصد مردم جهان به یکی از انواع دیابت مبتلا خواهند بود. بنابراین جستوجو برای روش درمانی آسانتر و مطمئنتر الزامی است. به گفته فاسانگر، در صورتی که این روش در انسان با موفقیت همراه باشد بیمار بهجای آنکه ناچار به تزریق روزانه باشد سالانه با دو یا سه بار تعویض ایمپلنت زیر پوستی مورد مداوا قرار میگیرد. ضمن آنکه تزریق انسولین بهطور کامل میزان گلوکز خون را کنترل نمیکند، از عوارض درازمدت مصرف آن آسیب به قلب، اعصاب و چشم ، عوارضی غیرقابل چشمپوشی است.
در بریتانیا 400 هزار نفر مبتلا به دیابت نوع اول و 3 میلیون نفر مبتلا به دیابت نوع دوم هستند و 10 درصد این افراد برای کنترل بیماری خود ناچار به تزریق انسولین هستند.
دیابت نوع 1 معمولا در دوران کودکی شروع میشود و نوعی بیماری خودایمنی است که سیستم ایمنی سلولهای بتا را در لوزالمعده از بین میبرند. در انسان سالم پاسخ بدن به نوسان میزان گلوکزخون ترشح انسولین بیشتر است. در غیاب سلولهای بتا دیگر راه طبیعی تنظیم گلوکز خون وجود ندارد و بیمار ناچار به تزریق انسولین گاهی تا چندین بار در روز است. پیش از این دانشمندان میکوشیدند که با استفاده ازسلولهای بنیادین، سلول بتای لوزالمعده را در آزمایشگاه تولید کنند. باوجود تلاشهای فراوان دانشمندان برای تولید سلولهای بتا، به میزانی که بتواند مصرف بالینی داشته باشند، متاسفانه این روش به علت مرگ این سلولها اندک زمانی پس از ورود به بدن با شکست روبرو شده است.
تیم تحقیقاتی دانشگاه بازل راه دیگری را در پیش گرفتهاند: جدا کردن تعدادی سلول کلیه و مهندسی دوباره آن که با نام سلولهای HEK نامیده میشوند و استفاده از آن برای انجام وظیفهای که بهطور عادی بر عهده سلولهای لوزالمعده است. دو ژن خاص در درون این سلولها جاسازی شدهاند. اولی، ژنی است که به سلول قدرت اندازهگیری میزان گلوکز خون را میدهد و دومی ژنی که به سلول فرمان پمپاژ انسولین را، هنگامی که میزان قند خون از یک حدی بیشتر میشود، صادر میکند.
سرپرست تیم میگوید: «هنگامی که هدف ما سلول درمانی است نیاز به سلولهایی خوشبنیه و قدرتمند داریم.» نتایج این مطالعات و آزمایشها در ژورنال ساینس به انتشار رسیده واعلام شده که سلولهای HEK در موشها به خوبی از ایفای نقشی که سلولهای لوزالمعده سالم برعهده دارند، برآمدهاند. آزمایشات گوناگون نشان میدهد که تا سه هفته پس از کاشت ایمپلنت این سلولها سالم بوده و میزان گلوکز خون را به خوبی تنظیم میکنند. در آزمایشی که روی موشها انجام شده از سلول کلیه انسانی استفاده شده و کپسول بهشکلی طراحی شده که این سلولهای انسانی از واکنش سیستم ایمنی موش در امان هستند. به این ترتیب نتیجه میگیریم که در مورد کاربرد انسانی نیز نیازی به هماهنگی ژنتیکی گیرنده و سلول درون کپسول نیست. تیم مجری این آزمایش امیدوارند که پس ازاخذ تاییدیه، طول یکدهه این درمان را در مقیاس بزرگ وارد عرصه درمان دیابت کنند.
امیلی بارنز، مدیر روابط عمومی انجمن دیابت انگلستان، میگوید: «علم پزشکی تا کنون در جایگزینی سلول لوزالمعده سالم از یک اهداکننده به لوزالمعده بیمار مبتلا به دیابت نوع 1 و درمان کامل بیمار بسیار موفق بوده، ولی مشکل انجام این کار این است که تعداد اهداکنندگان کم است، بنابر این ما نیاز به ابداع روشی داریم که تعداد بیشماری از سلول سالم لوزالمعده را در اختیار ما بگذارد و ناگفته روشن است که این روش باید آزمایشگاهی باشد.
منبع: روزنامه سپید